El Comité de Derechos Humanos del municipio Guajira contabilizó que desde 2021 hasta agosto del 2023 han migrado mujeres indígenas wayuu y añú en busca del sustento para sus familias

Cuatro mil mujeres indígenas de los pueblos wayuu y añú han dejado su territorio para buscar nuevas oportunidades que les permitan tener mejores ingresos para atender las necesidades de sus familias por la crisis económica que atraviesa el país y que golpea al municipio Guajira.

La cifra de esta salida migratoria la tiene contabilizada el Comité de Derechos Humanos de la Guajira quien tiene un registro que va desde el año 2021 hasta la actualidad. La salida de las mujeres wayuu y añú las ha llevado a asentarse en Europa, Estados Unidos, Colombia, Chile, Perú y Ecuador.

La mujer es la base de la sociedad de la familia wayuu y tiene el papel más importante, porque es madre, raíz de una generación y orientadora de su pueblo. El abandono de su hogar significa un derrumbe de ese fundamento y que para los wayuu es un peligro inminente porque la transferencia de saberes y de atención está en riesgo.

José David González, coordinador del Comité de Derechos Humanos del municipio Guajira, informó que la cifra de migración de mujeres indígenas aumentó masivamente en 2023.

“Nosotros venimos trabajando desde 2021 con el tema de la migración de las mujeres indígenas y es alarmante ver la cantidad que a diario cruzan la frontera con rumbo a los Estados Unidos. Se han ido alrededor de 4.000 mujeres, una situación que preocupa a los pueblos originarios”, declaró González.

Actualmente, en los hogares de la Guajira venezolana se observa que las abuelas vuelven a ser madres porque son las encargadas de asumir el rol de cuidar a sus nietos porque sus madres migraron en busca de sustento para las familias.

Ana González, una abuela de 65 años de edad, relató que desde el 2010 quedó al cuidado de sus tres nietos porque su hija emigró a Bogotá-Colombia a trabajar en una floristería para sacar adelante a sus hijos.

Por su parte, María Palmar, manifestó su preocupación por el abandono del territorio de miles de mujeres: “Esto nunca lo habíamos vivido, pero es muy triste ver partir nuestros hijos porque en Venezuela no hay oportunidades y esa situación nos preocupa bastante porque las casas se están quedando solas”. 

Pienchi polootuwa polooshikii wayuu jieyuu apütsgii noumain soujee müliyaa

Tü süpu´yakaa anaa ya´yaa wajiira shiyaawajüin sünainjee 2012 nainmüin agosto 2023 kai o´nooinüin wayuu jee parouja jieyuu shi´ree antaa sünain anaa süpüleeruwa napüshi

Traducción: Isidro Uriana

Pienchi polootuwa polooshii wayuu jee parouja jieyuu apütshii noumain shi´ree antaa sünain anaatawaa süpüleeruwa choujawaa sünain napüshi sutuma müliyaa alatakaa sulu´u mmaka emetutkalain wajiira. 

Tü ayaawajakalain naa ounüshiikana sünain o´nowaa shia tü süpü´yakaa anaa namüin wayuu wajiirajana suttirüinja´a sünainjee 2021 nainmüinree juyakai chií. Tü o´nowaa emettusükalain natuma wayuu jee parouja jieyuu ana´aleesü namüin makataa cha´ya Euroopapünaa, Estados Unidos, Colombia, Chiile, Perü jee Ecuador. 

Tü jietkaa shiya suuralakaa apüshii natuma wayuu jee choujaasüma´ain shiaya´yaa kajamüin eiin shia ouralaa jeeachiyaalü süpüshi natuma wayuu. Tü apütaakaa shipia müsü saapünaakai süchiki kajutaakaatia jeemüsia namüin naa wayuukana majusain kajamüin amülouijeerü tü atijaakaa natuma wayuu machukuweeerü, ajoitujeerü o´u. 

AQUÍ puedes unirte al grupo de WhatsApp de Alatakaa

José David González, süpüyakai tü anaakaa napüleeruwa wayuu wajiirajana, naashin ko´omüinsain tü ounaakaa sünain o´nowaa nou juyakai chií 2023kai. 

“Wayakana a´yataatüjüliya nainjee chií juyakai 2021 sümaa suchukua tü ajuitaakaa sünain o´nowaa natuma wayuu jieyuu jee ainkuusain wain shinnüin tü maimakalain soukaiwai sünain alatakaa sülüjüle mmaka süpüla ounaa Estados Unidos. Ounüinnü maka pienchi polootuwa polooshikii jieyuu wanee akuwaipaa amajujakalain nain naa wayuukana”. Müshii González. 

Moutpünaayaa nepiyalu´púnaa naa wayuukana wajiira ennüsü nayain naa oushiikana ale´ejüin nachukua eiin kajamüin nayain ainmaain na nalüinchenjuukaa sükajee su´nayaa sümüin tü neikaa wattamüin süpüla achajawaa anaa shi´ree nepijaain naa tepichikana. 

Ana González, wanee oushi aipiruwairushikii jaralimüin suuyase saashin sunainjee 210 kai juya sainmaatüjülia apünüinshii sülüin kajamüin tü sühonkoo ounüsü sünain ´nowaa Bogotaamüin kolompia sünain a´yatawaa sulu´u wanee süpülajana süsii wunu´u süpüla nepijaainjanüin süchonyuu. 

Eekaja´a María Palmar, ainkuusain sain soujee süpütünüin mmaka wajiira natuma watta saalii jieyuu: “Nojotsü we´raajaajüin tü majusain wain nachiiruwa wachouyuu nounayaanamüin kajamüin Venezuelaa nojolüin a´yatawaa jeemüsüjaa majusain wain kajamüin malujunayaa sümüin tü miichikalüiruwa”. Müsü.

Miles de venezolanos en las zonas más desconectadas del país visitan El Pitazo para conseguir información indispensable en su día a día. Para ellos somos la única fuente de noticias verificadas y sin parcialidades políticas.

Sostener la operación de este medio de comunicación independiente es cada vez más caro y difícil. Por eso te pedimos que nos envíes un aporte para financiar nuestra labor: no cobramos por informar, pero apostamos porque los lectores vean el valor de nuestro trabajo y hagan una contribución económica que es cada vez más necesaria.

HAZ TU APORTE

Es completamente seguro y solo toma 1 minuto.